Nieodpłatne umorzenie udziałów lub akcji w aktualnych poglądach fiskusa

Na podstawie przepisów ustawy Kodeks Spółek Handlowych dopuszczalne jest umorzenie udziałów lub akcji w różnych formach – umorzenie udziałów lub akcji może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny, dobrowolny lub przymusowy, natomiast uwzględniając kryterium finansowe można dokonać podziału umorzenia na finansowane z zysku lub skutkujące obniżeniem kapitału zakładowego.

Zgodnie z przepisami ustaw podatkowych odpłatne umorzenie udziałów lub akcji jest opodatkowane analogicznie, jak sprzedaż udziałów na rzecz osoby trzeciej, w konsekwencji czego powstaje obowiązek rozpoznania przychodów z odpłatnego zbycia udziałów i papierów wartościowych.

Nieodpłatne umorzenie udziałów lub akcji dotychczas było traktowane jako czynność prawna neutralna podatkowo, a po stronie wspólnika nie postaje obowiązek rozpoznania przychodów, powiem transakcja nie miała na celu wynagradzenia wspólnika. Z punktu widzenia spółki nie występowało zobowiązanie do zapłaty i nie był jej przypisywany przychód, natomiast wzbogacenie wspólników miało charakter ekonomiczny i podlegało opodatkowaniu dopiero w momencie faktycznej realizacji dochodów na skutek sprzedaży udziałów ich umorzenia lub likwidacji spółki.

Dyrektor Krajowej informacji Skarbowej przyznaje, że wprawdzie zgodnie z przepisami ustawy o PIT i ustawy o CIT regulujących umorzenie spółka oraz wspólnik nieodpłatnie umarzający udziały nie uzyskują przychodów, niemniej jednak sama transakcja podlega przepisom o cenach transferowych i możliwe jest oszacowanie przychodu stron takiej transakcji.

Kwestie te zostały poruszone w dwóch interpretacjach indywidualnych z dnia 10 czerwca 2020 r. – sygn. 0111-KDIB2-1.4010.110.2020.1.AR oraz 0112-KDIL2-2.4011.288.2020.2.IM.

Stanowisko Dyrektora KIS należy uznać za całkowicie nieuzasadnione. Koncepcja nieodpłatnego umorzenia udziałów lub akcji jest instytucją prawa utworzoną przez samego ustawodawcę, a przepisy ustaw podatkowych regulują kwestie odpłatnego zbycia, wobec czego w sytuacji, gdy zbycie jest nieodpłatne, nie znajdzie zastosowania przepisy art. 17 ust 1 pkt 6 ustawy o PIT, a odesłanie do art. 19 należy uznać za bezskuteczne.