Ministerstwo Finansów narazie nie wprowadzi kodeksu należytej staranności

Ministerstwo Finansów zrezygnowało narazie z pomysłu wprowadzenia narzędzia kodeksu należytej staranności, który miał zawierać listę czynności, których wykonanie gwarantowałoby firmom, że urząd skarbowy nie zakwestionuje im odliczenia czy zwrotu podatku VAT, w przypadku ich nieświadomego uczestniczenia w transakcjach z oszustami.

MF stwierdziło, że nie wprowadza kodeksu z uwagi na to, że kodeks taki mógłby być gotową instrukcją dla oszustów, jak nie płacić podatku. W związku z tym MF postanowiło, że przekaże organom skarbowym „metodykę w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych”. Z puntu widzenia funkcji tego dokumentu, można wyróżnić jego kilka najważniejszych cech:

• metodyka skierowana jest do urzędników KAS jako zbiór wskazówek pomocnych w ocenie dochowania należytej staranności w VAT przez przedsiębiorców,

• dokument pośrednio służy także podatnikom, poprzez wskazanie jakimi kryteriami kierować się będzie KAS,

• dokument nie ma formy wiążącej dla podatników (w szczególności np. objaśnień podatkowych) – jeżeli podatnik podejmie wskazane kroki, to fakt ten „istotnie zwiększa prawdopodobieństwo dochowania należytej staranności”, ale nie przesądza o pełnej jego ochronie,

• lista kryteriów oceny jest katalogiem otwartym. W związku z tym niepodjęcie działań wskazanych w metodyce nie będzie samo w sobie powodowało utraty prawa do odliczenia podatku naliczonego, podatnik może wykazywać, że dochował należytej staranności w inny sposób.

Autorzy dokumentu wskazują, że dobór kryteriów oceny rzetelności kontrahenta powinien być uzależniony od tego, czy transakcja jest dokonywana z kontrahentem nowym, czy znanym od dłuższego czasu, oraz również od wartości transakcji. Czynności, których dokonanie będzie weryfikowane przez urzędników, podzielić można na weryfikacja formalną (m.in. dane rejestrowe, rejestracja VAT, posiadanie koncesji, odpowiedniego umocowania do reprezentowania kontrahenta) oraz weryfikacja transakcyjną, która ukierunkowana jest na identyfikację podejrzanych okoliczności handlowych (m.in. zapłata gotówką, zaniżona cena, brak zaplecza organizacyjnego po stronie sprzedawcy itp.)

Dodatkowo metodyka zawiera również oczekiwaną deklarację co do zależności między należytą starannością a płatnością w mechanizmie split payment. Jeżeli płatność na rzecz dostawcy towaru zostanie zrealizowana przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności, należy uznać, że podatnik dochował należytej staranności, ale tylko w sytuacji gdy zostały zweryfikowane przesłanki formalne i nie zachodzą inne okoliczności, które jednoznacznie wskazują na brak dochowania należytej staranności.