Sprzedaż przedawnionych wierzytelności a koszty uzyskania przychodu

Sprawa dotyczyła spółki, która wskazała, że w swojej działalności sprzedaje towary oraz świadczy usługi na rzecz kontrahentów, a transakcje są dokumentowane fakturami VAT. Kwoty z faktur (kwoty netto) wykazuje jako swój przychód należny. Spółka wskazała również, że niekiedy kontrahenci nie regulują należności. Zdarza się, że część nieuregulowanych wierzytelności ulega przedawnieniu. Przedawnione długi są sprzedawane, a ich cena jest ustalana na poziomie rynkowym i głównie z uwagi na nieściągalność tych kwot jest niższa od ich wartości nominalnej. W efekcie, w wyniku sprzedaży przedawnionych wierzytelności, spółka ponosi stratę w wysokości różnicy pomiędzy wartością nominalną danej wierzytelności a ceną sprzedaży. Uniknięcie straty na sprzedaży wierzytelności jest zasadniczo niemożliwe, ze względu na to, że są one nieściągalne i przedawnione. Spółka zadała pytanie, czy strata na sprzedaży przedawnionych wierzytelności handlowych, które były uprzednio zaliczone do przychodów należnych, może być jej kosztem podatkowym.

Organ podatkowy stwierdził, że nie. Fiskus wskazał na art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT, zgodnie z którym wierzytelności przedawnione nie mogą być kosztem uzyskania przychodu. Zdaniem organu, logiczną konsekwencją tego zapisu jest brak możliwości zaliczenia strat na sprzedaży wierzytelności do kosztów podatkowych na podstawie kolejnego przepisu. Fiskus nie miał wątpliwości, że uznanie za koszty podatkowe straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności przedawnionych prowadziłoby do łatwego obejścia przepisów.

Spółka zaskarżyła interpretację. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uwzględnił jej skargę. Nie zgodził się, że straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, aby mogły być uznane za koszt, nie mogą dotyczyć długów przedawnionych.

Z stanowiskiem WSA nie zgodził się jednak Naczelny Sąd Administracyjny. NSA wskazał, że w świetle jednoznacznej i nieprzewidującej wyjątków treści art. 16 ust 1 pkt 20 ustawy o CIT, przedawnienie wierzytelności (ich odpisanie) pozbawia możliwości rozliczenia ich w kosztach. NSA podkreślił, że to ustawodawca ustanowił zakaz zaliczania do kosztów uzyskania przychodów przedawnionych wierzytelności i należy to respektować. Zgodził się z urzędnikami, że przyznanie prawa do kosztów w spornej sprawie prowadziłoby do łatwego obejścia przepisów.